Waarschijnlijk heb je er nog nooit van gehoord: Janssons frestelse. Tenzij je net als ik een voorliefde voor de Scandinavische landen hebt. Want Janssons frestelse is een ovengerecht uit Zweden, wat daar op de kersttafel niet mag ontbreken.
Waar komt Janssons frestelse vandaan?
Zoals zo vele gerechten heeft Janssons frestelse een geschiedenis. En zoals zo vaak het geval is, is men het niet eens over de exacte oorsprong van dit gerecht.
Zweden is het land waar Janssons frestelse vandaan komt. Het betekent “Janssons verleiding”. Het werd het eerst vermeld in 1928. Men zegt dat deze ovenschotel vernoemd is naar de toen populaire bioscoopfilm met dezelfde naam. Maar het zou ook kunnen dat de operazanger Per Janzon, die veel van lekker eten (en bier met schnaps) hield, zijn naam aan dit gerecht heeft gegeven.
Maar wat is Janssons frestelse eigenlijk?
Het is een eenvoudige ovenschotel van aardappels, ui, ansjovis en room. Typische kruiden die erin gaan zijn mosterd, laurier, piment, kruidnagel en gember.
Simpel maaltje
Janssons frestelse werd in Zweden vroeger vaak als vickning geserveerd. Dat is een eenvoudige geïmproviseerde maaltijd die laat op de avond (of in de vroege ochtenduren) als afscheidsmaal aan gasten werd geserveerd. De meeste van die gasten hadden een lange weg naar huis te gaan, en dat kon natuurlijk niet met een lege maag.
Julbord, Zweeds kerstbuffet
Maar dit Zweedse gerecht maakt ook deel uit van het Julbord, de kersttafel. Julbord is een begrip in Zweden. Het is feitelijk een tafel bomvol met eten, wij zouden het kerstbuffet noemen. Ook Finland doet trouwens aan deze traditie mee.
Op het Julbord staan verschillende gerechten zoals Janssons frestelse, köttbullar (ik heb een vegan recept voor dit gerecht hier), diverse soorten haring, gerookte zalm, ham, bietensalade, rijstepap en brood. Men drinkt er meestal kerstbier (donker, zoet en kruidig bier) en kerstschnaps bij.
Zweedse kerst
Het Julbord wordt overigens op 24 december genoten, dat is de dag dat de Zweden kerst vieren. Een tweede kerstdag kennen ze niet, dan buiken ze uit.
Nu moet je niet denken dat de Zweden niet van kerst houden en daarom maar zo kort kerst vieren: het tegendeel is waar. Kerst begint al op eerste advent (första advent), en houdt pas op tjugondedag Knut of knudsdagen (dag van Knut) op. Dat is 20 dagen na 24 december, 13 januari dus. Die dag wordt zo genoemd ter nagedachtenis aan de heilig verklaarde Knut Lavard. Pas dan wordt de kerstversiering weggehaald en gaat de Zweed weer over tot de orde van de dag. Kerst, de Zweden zijn er gek op!
Vegetarische variant
Ik heb een vegetarische versie van Janssons frestelse gemaakt. Natuurlijk heb ik de aardappelen vervangen door knolselderij, scheelt een berg koolhydraten. In de Nederlandse versie van dit Zweedse gerecht wordt ansjovis gedaan, maar dat is niet hetzelfde als de Zweedse ansjovis. Dat is namelijk skarpsill oftewel sprot (een haringsoort en iets zoeter en minder uitgesproken van smaak), en dat is in Nederland niet makkelijk te krijgen. Dus heb ik de ansjovis er helemaal uit gelaten en heb ik gekozen voor zongedroogde tomaten en olijven. Zo wordt het dus een koolhydraatarme mediterrane versie van een Zweedse klassieker, die niet alleen met Kerst goed smaakt.
Janssons frestelse, Zweedse ovenschotel
Dit heb je nodig
- 400 gr knolselderij
- 1 kleine ui
- 1 teen knoflook
- 3 el gemalen amandelen
- drup olijfolie
- 6 gedroogde tomaten
- 10 zwarte olijven
- 20 gr roomboter
- 1/4 tl gemalen kruidnagel
- snuf piment poeder
- 1 laurierblaadje
- versgemalen peper en zout
- 200 ml slagroom
Zo maak je het
- Maak de knolselderij schoon en snijd ‘m julienne (of in blokjes). Kook de knolselderij in 4-6 minuten gaar. Giet af.
- Pel ondertussen de ui en knoflook, en snijd de ui in dunne ringen. Doe de gemalen amandelen in een kommetje en pers de knoflook erboven uit. Drupje olijfolie erbij en goed mengen. Snijd de zongedroogde tomaatjes en de olijven in stukjes.
- Verwarm de oven voor op 180 graden.
- Verhit wat kokosolie in een hapjespan. Voeg de uiringen toe en fruit tot de ui glazig is.
- Doe de slagroom in een pannetje en verhit op halfhoog vuur. Niet laten koken! Roer dan de kruidnagel, piment en flink wat versgemalen peper en zout erdoor.
- Pak een ovenschaal en maak een laag van de helft van de knolselderij met daarop uien. Verdeel de tomaatjes en olijven erover. Maak nu een laag van de rest van de knolselderij. Schenk de gekruide room erover. Verdeel de gemalen amandelen en verdeel daar nog wat klontjes koude boter over.
- Bak de ovenschotel 30 minuten in de oven.
Tips
- Eet je vis? Vervang dan de olijven en tomaatjes voor een blikje ansjovis. Zo krijg je een meer traditionele versie, met ook nog eens minder koolhydraten.
- Lekker met een frisse salade.
Smaken verschillen … stem hier op dit recept:
( 1 stemmen. Gemiddeld: 4,00/5)
Laden...
